สรภัญญะอีสาน สื่อบันเทิงเพื่อการพัฒนาศักยภาพเยาวชน

การขับร้อง ไม่ว่าจะเป็นเพลง กลอน หมอลำ ดนตรีสนุก ๆ ล้วนมีเนื้อหาที่ต้องการนำเสนอและบอกเล่าเรื่องราวต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น ในภาคอีสานก็เช่นเดียวกันกับหลาย ๆ ภูมิภาค มีสื่อบันเทิงในการบอกเล่า และถ่ายทอดเรื่องราวนับตั้งแต่อดีต จนกระทั่งปัจจุบัน

ภาพถ่ายโดย ภาณุพงศ์ ธงศรี

เมื่อวันที่ 8 กุมภาพันธ์ 2563 ผู้เขียนได้มีโอกาสเข้าร่วมงาน “ศึกษาศาสตร์วิชาการ เปิดบ้านครูภาษาไทย ครั้งที่ 2” ครั้งถือได้ไปพบกับสื่อบันเทิงของชาวอีสานที่เรียกกันว่า “สรภัญญะ” เป็นสื่อบันเทิงที่อิงอยู่กับแนวคิดของวิถีชีวิตชาวอีสาน และคำสอนของพระพุทธศาสนา ถือได้ว่าการขับร้องมีความเสนาะ สนุกกับรสถ้อยคำ ถ้อยความเป็นอย่างมาก

โดยสรภัญญะ ผู้เขียนคิดว่าเริ่มนำเข้ามาใช้ในอีสาน โดยรับวัฒนธรรมจากกรุงเทพฯ ผ่านคระสงฆ์ภาคอีสานที่ได้ไปร่ำเรียนในกรุงเทพ ประมาณปี พ.ศ. 2400 เป็นต้นมา โดยอิงตามลักษณะฉันทลักษณ์ส่วนมากจะใช้กาพย์ยานี 11 ในปารประพันธคำกลอนสรภัญญะ

ภาพถ่ายโดย ภาณุพงศ์ ธงศรี

ทำนองสุดท้าย คือ ช้างเทียมแม่ เป็นทำนองที่ใช้ฉันทลักษณ์ของโคลงสาร ปัจจุบันมักนำมาผสมกับทำนองสรภัญญะอื่น ๆ โดยทำนองนี้มีผังฉันทลักษณ์เหมือนกลอนลำทางยาวของชาวอีสาน เป็นทำนองดั้งเดิมที่ใช้มาก่อนสรภัญญะอื่น ๆ จะเข้ามาในภาคอีสาน

อ่านมาถึงตรงนี้ ผู้อ่านหลายท่านคงจะทราบแล้วนะครับ ว่าสรภัญญะเป็นสื่อบันเทิงที่สำคัญเป็นอย่างมาก นอกจากให้ความบันเทิงแล้ว ยังสอนเรื่องราวทางพระพุทธศาสนา และแนวทางในการดำเนินชีวิตที่ถูกต้องอีกด้วย