แขวนไว้ในความทรงจำ กระดิ่งแขวนคอสัตว์คู่ชีวิตของชาวนา

คู่ชีวิตของชาวนา  ทำมาหากินด้วยกัน   ควายรักเจ้าของของมัน คนก็รักพึ่งพาและอาศัยควาย  วันคืนผันผ่านยุคสมัยแปรเปลี่ยนหมุนเวียนผ่าน จากควายไถเปลี่ยนกลายเป็นควายเหล็ก คนก็ชราไม่มีแรงเลี้ยงควาย คงเหลือไว้เพียงกระดิ่งแขวนคอแห่งความทรงจำ

หนึ่งชีวิตของคนเราไม่เท่ากัน ส่วนเวลานั้นเท่ากันคือวันละ 24 ชั่วโมง ถ้าจะนับจริงๆ ตอนนี้ตัวเรานั้นอยู่บนโลกนี้นานเท่าไหร่แล้ว ได้ทำอะไรไว้บ้าง  สิ่งไหนที่ยังไม่ได้ทำก่อนที่ทุกอย่างจะสายเกินไป อายุของเราเดินหน้าไปเรื่อยๆ อีกไม่กี่วันข้างหน้าเราก็จะต้องจากโลกนี้ไปในเวลาอันสมควร

เมื่อมีอายุเพิ่มมากขึ้นความหวังความทรงจำย่อมเพิ่มขึ้นได้ และยิ่งในผู้หญิงนั้นจะชอบรำลึกนึกถึงความหลังที่ตนเคยใช้ชีวิตมา ทั้งความสุข ความสวยงามสิ่งเหล่านี้จะเริ่มเข้ามาในความคิด เมื่อเข้าสู่วัยทอง ในเวลาที่อยู่อย่างโดดเดี่ยว ซึ่งแต่ก่อนบางคนเคยทำงานมีหน้ามีตาในสังคมเป็นคนสำคัญนับหน้าถือตาไม่ว่าจะเดินไปไหน แต่หลังจากที่อายุมากขึ้นอายุราชการสิ้นสุดลง ความเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่จึงเกิดขึ้นเมื่อมาอยู่บ้านนิ่งๆ ไม่ต้องออกมาทำงานต้องอยู่บ้านิ่งหาอะไรทำไม่ได้ การลดความสำคัญของตนเองลดลง จึงทำให้เกิดอาการเหงาเดียวดาย ชีวิตในช่วงนี้ที่ทำให้คนเกิดภาวะซึมเศร้า

ของสิ่งสุดท้ายที่พ่อแม่มอบให้ ปัจจุบันนี้สิ่งเหล่านี้อาจจะไม่มีความหมาย ส่วนในสมัยก่อนนั้นสำคัญมาก พ่อกับแม่ไม่มีมรดกที่เป็นเงินทองให้ มีเพียงสัตว์สี่เท้าที่จะช่วยลูกให้ทำมาหากินได้ นั่นคือการทำงานไถนา เพื่อแลกอาหาร นอกจากให้มาช่วยงานแล้ว เราจะต้องเลี้ยงเพื่อให้เขาอยู่ดีมีสุข บางคนนั้นเลี้ยงจนกว่าจะสิ้นใจจากไปนั่นคือหมดบุญ

สิ่งนี้ภาษาภูไทเรียกว่า กะแหล่ง  เวลาที่ควายหรือวัวออกไปกินหญ้าแล้วเดิน เมื่อสิ่งนี้มีการเคลื่อนไหวจะมีเสียง แต๊ง แต๊ง จึงพากันเรียกสิ่งนั้นว่ากะแหบาง  บางที่ก็เรียกกะโล้งเพราะเสียงดัง แตกต่างกัน ถ้ามีการประดับอยู่ที่คอของสัตว์เลี้ยงที่เรารัก มองเมื่อไหร่ก็จะชื่นใจ

การเลี้ยงควายแต่ก่อนจะนั่งรออยู่ตามร่มไม้ ซึ่งพื้นที่ในการหาอาหารค่อนข้างจะกว้าง แตกต่างในปัจจุบันถูกปล่อยก็จริง แต่อยู่ในพื้นที่จำกัด มีหลายอย่างให้ควายได้เลือกทาน แต่เมื่อไหร่ที่ควายหรือวัวเดินไปโดนสิ่งสายไฟฟ้าแรงสูง ก็จะทำให้ควายและวัวนั้นกลับมาอยู่ในสถานที่ในเขตจำกัด  แต่ไหนจะเท่ากับการปล่อยสัตว์เลี้ยงตามอิสระ และมีคนเฝ้าความผูกพันจะต่างกัน

ความรักและห่วงใยจากคนเลี้ยงสู่สัตว์เลี้ยง เขาหวังเพียงหญ้าให้อิ่มท้องจะให้ทำงานก็ทำให้ทั้งหมดไม่เคยหลีกหนี ความรักแม้ว่าเรานั้นแสดงให้กับสัตว์เลี้ยง เขารับรู้และเขาก็จะรักเราตอบแทนเรา เพราะในชีวิตเขามีเพียงเราคนเดียว ที่พึ่งหนึ่งเดียวคือเรา

สิ่งนี้เรียกว่า กะเลาะ ออกเสียงสำเนียงภาษาภูไท เวลาที่มีการเคลื่อนไหวเวลาที่ควายเดินไปเดินมาจะได้ยินเสียง กะเลาะ กะเลาะ  ใช้ห้อยคอควายหรือคอของวัวที่เราเลี้ยง ยิ่งใส่ได้ทุกตัวยิ่งดี

ความสำคัญของการใส่ สิ่งเหล่านี้ให้สัตว์  อย่างแรกคือทำให้เรารู้ว่าสัตว์เลี้ยงของเราอยู่ตรงไหน ในทุ่งนาหรือในป่านั้น จะเงียบในเวลาที่เราเดินคนเดียว ถ้าหากว่าสัตว์เลี้ยงของเราหายไปจะได้ยินเสียง ซึ่งบางครั้งเราสามารถที่จะนับจำนวนเช็คสัตว์เลี้ยงของเรา อย่างที่สองเวลาที่เราได้ยินเสียง จะไพเราะเสนาะหู

การเลี้ยงควาย ถ้าหากเราได้เลี้ยงควายสิ่งที่คนเลี้ยงควายจะต้องรู้และเข้าใจคือนิสัยของควายที่เราเลี้ยง ซึ่งแต่ละตัวจะมีนิสัยแตกต่างกันไป อย่างควายบางตัวจะไม่ยอมให้ใครจับง่ายๆ ถ้าหากไม่ใช่เจ้าของที่แท้จริง และควายนั้นถือเป็นสัตว์ที่ชอบตกใจ ถ้าหากเราเข้าไปไม่ถูกจังหวะอาจจะทำให้โดนเขาของควายได้ เพราะควายคือสัตว์เดรัจฉานที่พร้อมจะต่อสู้เมื่อมีภัยมา

ประโยชน์ของการสะสมของเก่า  คำว่าของเก่า คือสิ่งของที่มีค่าและมีอายุและเป็นของที่ใช้แล้ว มีคุณค่าต่อจิตใจ นั่นคือรัก บางครั้งของเก่าบางชิ้นเป็นสิ่งของที่ถูกส่งต่อมาชั่วอายุคน  เป็นของที่ส่งมอบต่อจากตระกูล  ยิ่งเก่ายิ่งมีค่าทั้งทางด้านจิตใจ และการมอง สิ่งของที่เราเรียกว่ามะกะโล้งควายนั้น จะอยู่เนิ่นนานไม่มีการหายไป

ความรู้สึกของคนที่สะสมของเก่า  เมื่อรักหลงรักของสักอย่างเราจะมีความสุขมากที่ได้เห็นและเฝ้ามอง ถ้ามีจำนวนมากก็อาจจะทำให้เจ้าของเฝ้ามอง แม้จะนำเงินจำนวนเท่าไหร่มาแลกก็ไม่สามารถที่จะซื้อขายกันได้ด้วยเงิน บางคนนั้นเวลาเกิดเหตุร้ายขึ้นที่บ้าน จำต้องรีบกลับมาเก็บของสะสมของตนเองไปไว้ในที่ปลอดภัย

เล็กๆแต่น่ารักที่บ้านเรียกมะกะเลาะ (กะเลาะ) เสียงจะเบากว่ากะโล้ง  กะแล่ง  เวลาที่ฟังเสียงจะไม่ค่อยดังมากนัก แต่ถ้าเราตั้งใจฟังจะได้ยิน และรู้ว่าสัตว์เลี้ยงของเรานั้นอยู่ตรงไหน เพราะในการเลี้ยงสัตว์เราใส่เพื่อให้ได้ยินเสียง จะได้รู้ว่าสัตว์เลี้ยงของเราอยู่ไม่ไกล สิ่งห้อยคอของสัตว์วัวควายแต่ละอันนั้น เป็นสิ่งที่มีหนึ่งเดียวเพราะว่าเจ้าของเป็นคนทำเอง จะมีตำหนิที่แตกต่างกันไป ทนทานกับการใช้งานอย่างมาก ไม่ว่าจะกี่ปี ก็จะมีการเปลี่ยนเพียงสีเท่านั้น

ความรักของเจ้าของผู้เลี้ยงกลั่นกลองออกมาเป็นสิ่งของแทนใจสวมใส่ได้ยินเสียงแล้วชื่นใจ  วิธีทำนั้นต้องใช้เวลาถ้าหากทำจากไม้จะต้องขัดให้เรียบเพื่อความปลอดภัยเวลาใส่ เศษจะได้ไม่ไปโดนสัตว์เลี้ยง

นอกจากสิ่งที่แขวนคอแล้ว ยังทีแอกประจำตัวที่ยังคงเก็บรักษาไว้ ซึ่งสิ่งของแต่ละชิ้นทำขึ้นมาเองโดยใช้ไม้เพราะถ้าหากเราใช้เหล็กจะทำให้หนักเวลาที่วางบนควาย สิ่งนี้เรียกว่า แอก ควายแต่ละตัวจะมีแอกที่พอดีกับตัวของตน การจะใช้งานควายแต่ละตัวเราจะต้องดูความพร้อมของควายก่อน จะต้องนำมาทดลองฝึกซ้อมจนกว่าจะไถนาได้ บางตัวต้องใช้เวลานาน บางตัวสอนไม่กี่รอบก็ได้ การเก็บแอกไว้กับกระดิ่งที่แขวนคอควายยิ่งทำให้เจ้าของที่มองนึกถึงวันเก่า

สิ่งที่แขวนไว้เตือนอีกอย่างคือ กระโซ่ สิ่งสำคัญของชาวนาใช้ในการวิดน้ำออกจากทุ่งนา ซึ่งจะทำให้รวดเร็ว บางครั้งใช้ในการหาปลา เมื่อนำมาแขวนไว้ เด็กสมัยใหม่เห็นในตอนแรกไม่สามารถตอบได้ว่ามันคืออะไรและนำมาทำอะไรได้บ้าง  สิ่งของยิ่งอยู่นานยิ่งมีราคามากขึ้น อย่างน้อยคือราคาทางด้านจิตใจ มองดูแล้วมีความสุขอิ่มเอมใจ ความสุขอยู่ที่การมอง

เถียงนาหลังน้อยที่เจ้าของในตอนนี้ อายุเยอะขึ้นจนทำให้มีกำลังน้อยลง แม้แต่จะเดินยังเก้าเท้าลำบาก การนั่งมองในสิ่งที่ตนเองรัก ยิ่งทำให้ใจฟูขึ้นมาได้  แม้เราเองที่เป็นเด็กเวลาที่มองสิ่งเหล่านี้ยังอดไม่ได้ที่จะเดินเข้าไปจับดูสัมผัสสิ่งของให้รู้  ยายบอกว่าเวลาที่ยายมองสิ่งเหล่านี้ทำให้ยายมีความสุข บางครั้งมองไปก็จะเห็นควายตัวนั้นที่เป็นเจ้าของกระดิ่ง เพราะยายจำมันได้ทุกตัวแม้จะจากไปนานแล้วก็ตาม

ความผูกพันของคนและสัตว์ที่ยาวนานมามากกว่าชั่วชีวิต มันยิ่งทำให้ชาวนาและควายเป็นเหมือนเพื่อนคู่ใจ ควายเป็นผู้ที่ซื่อสัตย์ไม่เคยทำร้ายคน คนเองก็รักควายของตนเองไม่ว่าจะไปไหนก็ไปไม่ได้ไกล เพราะความห่วง ห่วงกลัวว่าจะหิวน้ำไหม จะได้ทานหญ้าอิ่มท้องหรือเปล่า  เหมือนกันกับแม่ที่ห่วงลูกน้อย  นานวันเข้าคนก็อ่อนแรง ควายก็แก่แรงถดถอย จนถึงวันต้องแยกทางกันไป แต่สิ่งใดที่เราทำมานาน สิบปียี่สิบปี เมื่อหยุดทำความรู้สึกคิดถึงหวนคำนึงจะตามมา แต่ก็เป็นได้แค่ความทรงจำที่ไม่เคยลืมเลือนไปจากหัวใจ จนวาระสุดท้ายของชีวิต

ภาพถ่ายทั้งหมดโดยผู้เขียน (อุ้งเท้าแมว)

เปิดประสบการณ์ความบันเทิงที่หลากหลายสุดปัง บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !