สาบเสือ หยากไย่ ห้ามเลือดยามฉุกเฉิน

อุบัติเหตุ หมายถึง เหตุที่เกิดขึ้นโดยไม่คาดคิด, ความบังเอิญเป็น... ส่วนมากอุบัติเหตุมักเกิดแผล เช่น หกล้ม มีดบาด หัวโขก เดินชนเสา ฯลฯ เพราะเป็นเหตุที่เกิดขึ้นโดยไม่ได้คาดหมาย หรือเตรียมตัวมาก่อน จึงยากนักที่ผู้ประสบเหตุจะเตรียมตัวเตรียมการไว้ต้อนรับ บทความนี้จึงว่าด้วย การรับมืออุบัติเหตุเล็กๆ ที่มีอันต้องเลือดตกยางออก แต่ห้วงเวลานั้น ไม่มีเครื่องมือปฐมพยาบาลอยู่เลย

ภาพโดย ผู้เขียน

หยากไย่ช่วยห้ามเลือด

หากเกิดบาดแผลขึ้นภายในบ้าน หรืออาคารร้าง ที่ไม่มีอะไรช่วยห้ามเลือดเลย ให้เพื่อนๆ แหงนขึ้นเพดาน มองหาหยากไย่ที่ต่ำที่สุด (เพราะกอบมาง่ายกว่าหยากไย่ที่อยู่สูง) นำมาได้แล้ว ให้รีบโปะบนบาดแผล หยากไย่จะช่วยห้ามเลือดได้ แล้วค่อยหาวิธีรักษาต่อไป วิธีนี้อาจมองว่าสกปรก แต่การนำหยากไย่มาปิดบาดแผลมาห้ามเลือด เป็นภูมิปัญญาแต่เดิมมานานแล้ว สมัยผมเด็กๆ เคยเห็นแม่โดนเคียวบาดมือ ก็ได้หยากไย่นนี่แหละ ห้ามแผลไว้ ซึ่งนอกจากหยุดเลือดไหลแล้ว ยังระงับอาการปวดได้ระดับหนึ่งด้วย ภูมิปัญญานี้ไม่เพียงอยู่ในชนบทของประเทศไทย ประเทศเกาหลี หรือกรีกโบราณก็ใช้ภูมิปัญญานี้เช่นกัน

ใครคุ้นชื่อไหนบ้างครับ สำหรับบ้านผม จังหวัดนราธิวาส เรียกมันว่า “ต้นขี้ไก่” สาเหตุที่มีหลายชื่อเนื่องจาก เดินทางมาจากอเมริกากลางโน่นแน่ะ คล้ายๆ ผักตบชวา ที่ บ้านเกิดอยู่อินโดนีเซีย แต่มาสร้างปัญหาน่านน้ำไทย จากชื่อของสาบเสือมีอยู่ชื่อหนึ่งตอบโจทย์การเดินทางของมันได้ดี คือ “ฝรั่งรุกที่”

สาบเสือแม้จะเป็นหญ้าต่างด้าว ทว่ามีประโยชน์มาก เนื่องจากใบของมันใช้ห้ามเลือดได้ หากเพื่อนๆ เกิดได้แผลในป่า แล้วไม่มียาติดตัวไป ให้มองหาหญ้าชนิดนี้ครับ ลักษณะเป็นพุ่ม ใบรีออกเป็นสามเหลี่ยม ขอบใบหยัก ปลายใบแหลม ดอกสีขาวเล็ก กลิ่นฉุน เจอแล้วเด็ดใบของมันมาสองสามใบ ขยี้ๆ แล้วถ่มน้ำลายลงไป ขยี้ต่อให้น้ำลายเข้ากับใบสาบเสือ จากนั้นโปะลงบาดแผล นอกจากห้ามเลือดได้แล้ว ระงับปวดได้ด้วย

การรักษาแผลด้วยใบสาบเสือ สมัยผมเป็นเด็กใช้บ่อย ด้วยซนเหลือหลาย วิ่งเล่นหกล้มบ่อย หากเพื่อนๆ ไม่อยากใช้น้ำลายตัวเอง ใช้น้ำลายเพื่อนก็ได้นะ เอ้ย! ไม่ใช่ ใช้น้ำดื่มที่ติดตัวไปก็ได้

ภาพโดยผู้เขียน

ทั้งสาบเสือและหยากไย่ จะเห็นว่าคนโบราณทิ้งยาให้เราผ่านภูมิปัญญาไว้มากมาย หากหมั่นศึกษาเรียนรู้ ถึงคราวฉุกเฉินก็สามารถหยิบช่วยตัวเองเบื้องต้นได้