ประสบการณ์เล็ก ๆ จากเด็ก (ติดคดี)

          “เด็กติดคุก”  เป็นคำที่ใครหลายคนเมื่อฟังแล้วอาจรู้สึกหดหู่ เพราะเป็นคำที่ใช้เรียกเด็กที่ต้องติดคุกทั้งที่มีอายุยังไม่เกิน 18 ปี หรืออาจฟังแล้วรู้สึกโมโหที่เด็กอายุแค่นี้แต่กลับประพฤติตนเป็นภัยต่อสังคม และด้วยเหตุผลที่พวกเขาเหล่านั้นยังเป็นเด็กและเยาวชน เชื่อไหมว่า “เด็กติดคุก” ทุกคนที่ต้องถูกจองจำ พวกเขาเขาต้องการเพียงไม่กี่อย่างจากสังคม หนึ่งในนั้นคือ “โอกาส”

          ผู้เขียนได้รับประสบการณ์ที่ได้เข้าไปใกล้ชิดกับเด็กและเยาวชนกลุ่มนี้ จากโครงการที่จัดขึ้นเพื่อตอบรับคำเชิญจากศูนย์ฝึกและอบรมเด็กและเยาวชนเขต 9 จังหวัดสงขลา ที่ต้องการให้กลุ่มนิสิตเข้าไปสอนภาษาไทยให้แก่เด็กและเยาวชนที่ยังอ่านไม่ออกเขียนไม่ได้ สาเหตุที่ตอบรับเพราะคิดว่าคงหาโอกาสแบบนี้ไม่ได้ง่าย ๆ ถือเป็นการเรียนรู้เรื่องใหม่ ๆ และก็ได้อะไรใหม่ ๆ กว่าที่คิดไว้มากเหลือเกิน

          ผู้เขียนเดินเข้าประตูที่ทำจากโลหะหนา เข้าไปเจอประตูกรงเหล็กชั้นที่ 2 พร้อมกับมีผู้คุมมาตรวจร่างกายและตรวจวัดโลหะ ผ่านประตูสองเข้ามา สิ่งแรกที่คิดก็คือ  สภาพแวดล้อมมันเหมือนกับโรงเรียนขนาดไม่ใหญ่มากที่เราเห็นทั่วไป มีอาคารเรียน โรงอาหาร ศาลาทำกิจกรรม สนามกีฬา ม้านั่ง และตึกนอนที่ดูจะสูงกว่าตึกอื่น ๆ พร้อมทั้งเห็นเด็กสวมเสื้อสีน้ำเงินเหมือนกันหมดเดินอยู่ตามสถานที่ต่าง ๆ หลังจากนั้นครูที่ประจำอยู่ในศูนย์ฝึกฯ ท่าทางดุและกำหวายอยู่ตลอดเวลา (แต่ความจริงแล้วครูเค้าใจดีมาก ๆ) พาผู้เขียนและเพื่อน ๆ ไปยังห้องเรียน และนั่นเองคือสถานที่ที่ผู้เขียนได้พบกับน้อง ๆ ทั้ง 28 คน

          หลายคนคงคิดว่าทำไมต้องสอนอ่านเขียนภาษาไทย เพราะเด็กมันก็โตแล้ว แต่เมื่อเราไปถึงและได้ทำการทดสอบเขียนคำบอกง่าย ๆ เช่น ปากกา ดินสอ บางคนเขียนได้ บางคนสะกดผิด แต่บางคนไม่รู้แม้กระทั่งพยัญชนะสักตัว เด็กเหล่านี้ทางศูนย์ได้คัดเลือกมาบางส่วน เพราะมีปัญหาด้านการใช้ภาษาไทย เพราะเด็กส่วนใหญ่มาจากพื้นที่ 3 จังหวัดชายแดนใต้ที่ใช้ภาษามลายูในการสื่อสารเป็นหลัก เราทำกิจกรรมโดยให้พี่จับคู่น้องแบบตัวต่อตัวเพื่อสอน ซึ่งผู้เขียนได้น้องในจังหวัดปัตตานีที่มีทักษะการอ่านเบื้องต้นดีอยู่แล้ว จึงพยายามหากิจกรรมให้น้องได้อ่านและเขียนควบคู่กันไป นิสิตบางคนต้องเริ่มจากการสอนพยัญชนะกันใหม่เชียวล่ะ แน่นอนว่าสอนเด็กรุ่นนี้มันไม่ง่ายเลย แต่เด็กเค้าตั้งใจจริงที่อยากจะเรียน มีหรือที่จะปฏิเสธ...

          ผู้เขียนและเพื่อนนิสิตไปสอนน้องอาทิตย์ 1 ละครั้ง เป็นเวลากว่า 2 เดือน แน่นอนว่าในใจของเรายิ่งมีคำถามว่า “ทำไมน้องจึงมาอยู่ที่นี่” ซึ่งน้องบางคนก็รู้ใจเลยเลือกที่จะเล่าให้ฟัง

“ติดยาเสพติด ผลิตยาเสพติด ค้ายาเสพติด ขโมย ทำร้ายร่างกาย พรากผู้เยาว์ ข่มขืน ฆ่าคน”

          นี่เป็นเพียงบางส่วนที่ผู้เขียนรับรู้จากการแลกเปลี่ยนประสบการณ์ระหว่างกัน นี่คือสิ่งที่เกิดขึ้นจากเด็กที่ยังมีอายุไม่ถึง 18 ปี ครูที่ประจำอยู่ศูนย์ฝึกพยายามบอกกับเราว่า เด็กมันคือเด็ก เค้าไม่ได้เลวมาจากสันดานหรือจิตใจที่เลวร้าย แต่เพราะบางครั้งสิ่งแวดล้อมก็บังคับให้เค้าต้องทำแบบนั้น หรือเป็นแค่เหยื่อจากสิ่งที่เค้ายังรู้เท่าไม่ถึงการณ์ ศูนย์ฝึกฯ จึงพยายามอย่างเต็มที่เพื่อปรับปรุงเปลี่ยนแปลงความคิด พัฒนาอาชีพ ให้การศึกษา รวมถึงยื่นขออภัยโทษ เพราะเด็กควรจะมีชีวิตที่สดใส มีความสุข มีอนาคตที่ก้าวไกลมากกว่าการมาอยู่ในสถานที่แบบนี้ ผู้เขียนและเพื่อนนิสิตทุกคนก็รับรู้ได้ว่าเด็กทุกคนที่นี่ต้องการมีชีวิตอย่างมีความสุขเช่นเดียวกับเพื่อนรุ่นเดียวกันคนอื่น ๆ โดยมองข้ามไปว่าเค้าเคย “ติดคุก” มาก่อน

          น้องที่ผู้เขียนสอนด้วยตัวเองบอกกับผู้เขียนว่า เขาอยู่ที่นี่มา 2 ปีกว่า ๆ แล้ว และกำลังจะพ้นโทษในปลายปีนี้ เขาอยากรีบออกไปเร็ว ๆ อยากเริ่มต้นชีวิตใหม่ที่ดีกว่านี้ อยากเรียนต่อให้สูงขึ้นหากมีโอกาสและหางานทำ มีชีวิตเหมือนคนทั่วไป ผมอิจฉาพี่มาก ๆ เลย ประโยคจากคนอายุ 17 ปี ที่ต้องสูญเสียช่วงวัยรุ่นของตัวเองที่ควรจะดีกว่านี้ แต่ก็พร้อมที่จะเริ่มต้นใหม่กับความท้าทายที่ต้องพบจากสังคมรอบข้าง ซึ่งนั่นมัน...ยากเหลือเกิน

          สังคมมักคิดว่าเด็กเหล่านี้เป็นบุคคลอันตรายและเป็นภัยต่อสังคมในอนาคต สิ่งดังกล่าวถือเป็นทัศนคติทางลบต่อบุคคลที่เคย “ติดคุก” ซึ่งส่งผลให้คนชายขอบเหล่านี้มักไม่ได้รับโอกาส โครงการช่วยสอนเด็กและเยาวชนในศูนย์ฝึกและอมรมฯ เป็นเพียงพลังที่เกิดขึ้นจากกลุ่มคนเล็ก ๆ ที่พร้อมจะเป็นส่วนหนึ่งในการขับเคลื่อนสังคมโดยใช้การศึกษาเป็นแรงผลักดันสำคัญ  ตามความสามารถที่พอจะทำได้ แต่นั่นจะยิ่งใหญ่มากกว่านี้หากสังคมให้โอกาสพวกเขาอีกครั้ง เพราะเด็กกลุ่มนี้ถือเป็นอนาคตของชาติที่จะได้ไปสร้างสรรค์สรรสังคมต่อไปเช่นกัน

ปล. ภาพไม่สามารถเปิดเผยใบหน้าของเด็กและเยาวชนได้ เป็นจรรยาบรรณเพื่อเป็นการให้เกียรติแก่เด็กและเยาวชนที่ติดคดีทุกคนค่ะ