สงกรานต์ในความทรงจำ

แมวน้ำ

15 เม.ย. 2020|2 min read

อ่านบทความอื่นจาก แมวน้ำ

คัดลอกลิงค์

แจ้งตรวจสอบ

ถ้าพูดถึง เดือนเมษายน เชื่อว่าสิ่งแรกที่ทุกคนนึกถึงคือ ประเพณีสงกรานต์ แน่นอน เป็นประเพณี ที่เด็ก ๆ ต่างรอคอยเมื่อเริ่มเข้าสู่เดือนเมษา ดอกราชพฤกษ์ สีเหลืองอร่าม อยู่ข้างถนนทำให้เมืองดูสดใสมาก ๆ ตามร้านค้า ก็เริ่มนำเสื้อลายดอกสีสันสดใสมาวางจำหน่ายรวมถึง ปืนฉีดน้ำ หลากหลายขนาดให้เลือกมายมาย ทุกคนต่างตั้งตารอให้ถึงวันหนุดเร็ว ๆ เพื่อที่จะกลับบ้าน

เชื่อว่าทุก ๆ ที่ เป็นแบบนี้ วันนี้จึงอยากพามารู้จักประเพณีสงกรานต์ ว่าจริง ๆ แล้วสงกรานต์คืออะไร แล้วมีความหมายว่าอย่างไร และควรทำอะไรในวันสงกรานต์ค่ะ

ภาพถ่ายโดยผู้เขียน

คำว่าสงกรานต์ แปลว่า ก้าวขึ้น เปลี่ยนผ่าน หรือย่างขึ้นค่ะ ซึ่งจะตรงกับทางโหราศาสตร์ที่ว่า วันสงกรานต์จะเป็นช่วงเวลาที่พระอาทิตย์เคลื่อนจากราศีมีนเข้าสู่ราศีเมษ ซึ่งก็ตรงกับวันที่ 13 , 14, 15 เมษายนของทุกปี แต่ในบางจังหวัดก็จะมีการเฉลิมฉลองยาวนานกว่า 3 วัน เช่น ประเพณีสงกรานต์เชียงใหม่ หรือประเพณีสงกรานต์พระประแดง ประเพณีสงกรานต์(วันไหล)พัทยา และนอกจากประเทศไทยแล้ว ประเทศบ้านใกล้เรือนเคียง เช่น ลาว พม่า กัมพูชา ก็มีประเพณีวันสงกรานต์เช่นเดียวกันค่ะ

ในระหว่าง 3 วันนี้ จะมีกิจกรรมต่างๆ เกิดขึ้นมากมาย เช่น การทำความสะอาดบ้านเรือน การเข้าวัดทำบุญ ขนทรายเข้าวัด ก่อเจดีย์ทราย สรงน้ำพระ รดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ และการละเล่นสาดน้ำของหนุ่มสาวซึ่งเป็นกิจกรรมที่เด็ก ๆ ชอบกันมาก

ในวันที่ 13 เมษายน เราจะเรียกกันว่า วันมหาสงกรานต์ ซึ้งจะเป็นวันสิ้นปีเก่าเตรียมเข้าสู่วันขึ้นปีใหม่ กิจกรรมที่ทำคือ ทำความสะอาดบ้าน เพื่อชำระล้างสิ่งไม่ดีให้ออกไปจากบ้าน เพื่อเป็นการต้อนรับปีใหม่ บางบ้านก็จะยิงปืน จุดประทัด หรือทำอะไรก็ได้ให้เกิดเสียงดัง เพื่อขับไล่สิ่งไม่ดีต่างๆ ออกไป

และในวันที่ 14 เมษายนนั่นคือ วันเนาหรือ วันเน่า ตามวัดวาอารามต่างๆ จะมีการเตรียมงานทำบุญสงกรานต์ ตอนบ่ายๆ จะมีการขนทรายเข้าวัดเตรียมก่อเจดีย์ทราย ในวันนี้คนโบราณมีความเชื่อว่า ห้ามพูดจาไม่ดีต่อกัน ห้ามทะเลาะเบาะแว้ง เพราะจะทำให้โชคไม่ดีไปตลอดปีเลยค่ะ

และวันสุดท้ายคือ วันที่ 15 เมษายน วันเถลิงศกหรือ วันพญาวัน เป็นวันที่ผู้คนพากันเข้าวัด ทำบุญอุทิศส่วนบุญส่วนกุศลแก่ผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว มีการรดน้ำดำหัว ขอพรจากผู้สูงอายุ ผู้อาวุโสในชุมชน มีการก่อเจดีย์ทราย การละเล่นสาดน้ำของหนุ่มสาว ซึ่งเป็นโอกาสสำคัญที่หนุ่มสาวจะได้พบปะกัน

ภาพถ่ายโดยผู้เขียน

รู้แบบนี้แล้วอย่าเล่นน้ำจนลืมความหมายจริง ๆ ของสงกรานต์นะคะ เราไปรู้ความเป็นมาของสงกรานต์ในความเชื่อมั่นโบราณกันค่ะ

ที่มาของประเพณีสงกรานต์นั้น อิงมาจากตำนานนางสงกรานต์ เมื่อธรรมาบาลกุมารผู้มีสติปัญญาปราดเปรื่องสามารถตอบคำถามท้าวกบิลพรหมได้ ทำให้ท้าวกบิลพรหมต้องตัดศีรษะตนเองตามที่ตกลงไว้กับธรรมบาลกุมารว่าจะยอมตัดศีรษะให้หากตอบคำถามได้ แต่ศีรษะของท้าวกบิลพรหมนั้นหากตัดแล้วนำไปตั้งไว้บนผืนดิน แผ่นดินจะลุกเป็นไฟ ถ้าโยนขึ้นท้องฟ้า ฝนจะแล้ง ท้าวกบิลพรหมจึงให้ลูกสาวทั้งเจ็ดคนผลัดเปลี่ยนกันจัดขบวนแห่ศีรษะของตนเองรอบเขาพระสุเมรุ ทุกๆ 365 วัน การนำศีรษะของท้าวกบิลพรหมออกแห่จึงถูกนับว่าเป็นการขึ้นปีใหม่นั่นเอง

ภาพถ่ายโดยผู้เขียน

สงกรานต์ในความทรงจำของเราคือ เราตื่นเต้นทุก ๆ ปี เราจะเตรียมเสื้อผ้าที่จะใส่ไว้ครบทั้ง 3 วัน และอุปกรณ์ในการเล่นน้ำต้องพร้อม ไม่ว่าจะเป็นปืนฉีดน้ำ เล่นใส กระเป๋าใส่โทรศัพท์เก๋ ๆ เราจะเตรียมไว้ก่อนถึงวันสงกรานต์ เช้าวันที่13 เราจะตื่นเช้า ๆ มาช่วยแม่ทำความสะอาดบ้าน ไม่ว่าจะกวาดบ้าน ถูบ้าน นำสิ่งของที่ไม่ใช้ไปทิ้ง ทำกันอยู่ครึ่งวันก็เสร็จเรียบร้อย จากนั่นก็ได้เวลา เตรียมรถกระบะ ถังน้ำใหญ่ ๆ ขึ้นรถทุกคนนั่งจับจองที่ต่าง ๆ บนท้ายรถกระบะ จากนั่นก็เวลาออกตัวสถานที่แรกที่ต้องไปคือโรงน้ำแข็ง น้ำไม่เย็นสู้เขาไม่ได้นะคะ เมื่อได้ทุกอย่างครบก็ได้เวลาขับรถรอบคูเมืองกันแล้ว คนเยอะมาก ๆ รถค่อย ๆ ขยับทีละเล็กทีละน้อย เสียงเพลงดัง ๆ ทุกคนสาดน้ำใส่กันอย่างสนุกสนานวันแรกก็ผ่านไป วันที่ 2 ก็ตื่นเช้าเหมือนเดิมแต่ว่าวันนี้ ต้องแต่งตัวเรียบร้อย เพราะเราจะเข้าวัดกัน ขนทรายเข้าวัด และสรงน้ำพระ เมื่อเสร็จแล้วก็เหมือนเดิม ทุกคนขึ้นกระบะค่ะ สนุกสนานมาก ๆ แต่ผิวก็ไหม้เหมือนกัน แล้วสงกรานต์ในความทรงจำของทุกคนเป็นแบบไหนกันคะ

ภาพถ่ายโดยผู้เขียน